O roli pielęgniarki w opiece nad pacjentem z cukrzycą, problemach z dostępem do rzetelnej edukacji w cukrzycy, zaleceniach Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii w opiece nad pacjentem z cukrzycą oraz celach i zadaniach organizacji z Panią Alicją Szewczyk, Przewodniczącą Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii rozmawia Jerzy Magiera z portalu mojacukrzyca.org.Jerzy Magiera: Proszę nam powiedzieć, jak ważna jest rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem z cukrzycą?
Alicja Szewczyk: Dzień dobry, witam Państwa bardzo serdecznie. Pielęgniarka to osoba szczególna. Pielęgniarka to osoba, która jest 24 godziny przy pacjencie, jeżeli pacjent jest w szpitalu. Mówiąc o pielęgniarstwie diabetologicznym mówimy o pracy zespołowej, czyli o pracy z lekarzem diabetologiem, z dietetykiem z innymi specjalistami. Natomiast to pielęgniarka przejmuje od początku rolę opiekuńczą, profilaktyczną i rolę edukacyjną. A w diabetologii - u pacjenta z cukrzycą - przede wszystkim rolę edukacyjną: przygotowanie pacjenta i jego rodziny do radzenia sobie z cukrzycą w każdym miejscu - w domu, w szkole, w zakładzie pracy, gdzieś na wycieczce, w podróży. W diabetologii pielęgniarka pełni głównie rolę edukacyjną, najważniejszą dla pacjenta z cukrzycą, bo bez edukacji, bez przygotowania pacjenta do tego, jak ma zmierzyć poziom cukru, jak ma podać insulinę, co ma zjeść, aby cukier był "dobry", jak ma podjąć wysiłek fizyczny, żeby nie było hipoglikemii, [pacjent nie będzie kontrolował swojej choroby, przyp. red.]. Te wszystkie tematy z pacjentem, z jego rodziną przeprowadza pielęgniarka.Możemy powiedzieć, że lekarz jest głównym koordynatorem w zespole terapeutycznym we współpracy z pielęgniarką, która przekazuje informacje, jak pacjent przyjmuje wiedzę. Bo jak wiemy, pacjenci różnie się uczą. A my musimy bezpiecznie tego pacjenta przygotować do wyjścia do domu w momencie rozpoznania cukrzycy. I potem gdy trwa cukrzyca, powtarzamy pacjentowi informację po to, żeby sprawdzić, czy nie popada on w rutynę. W zespole terapeutycznym pielęgniarka gra pierwsze skrzypce, jeżeli chodzi o interwencje i naukę. Natomiast to lekarz diabetolog we współpracy z pielęgniarką kieruje całym procesem edukacji.
Jerzy Magiera: Jak wiemy, pielęgniarek w Polsce niestety jest za mało. Brakuje pielęgniarek do opieki nad pacjentami. Proszę nam powiedzieć, tak z Pani doświadczenia, jak Pani się spotyka z paniami pielęgniarkami, czy macie Panie wystarczająco dużo czasu, żeby się zaopiekować tym pacjentem z cukrzycą. Jakie tutaj są problemy?
Alicja Szewczyk: Jeżeli chodzi o opiekę i edukację, to w zespołach pediatrycznych pielęgniarka jest z urzędu włączona do zespołu terapeutycznego i prowadzi program edukacji. Gorzej jest w grupie osób dorosłych z diagnozą cukrzycy. Pacjent jest "zaoopiekowany" tylko przez lekarza, w zakresie terapii, a przez pielęgniarkę - troszeczkę mniej. Polska Federacja Edukacji w Diabetologii robiła takie badania i wydaliśmy raport "Edukacja w cukrzycy - brakujące ogniwo". Z tego raportu wynika, co też się potwierdza w rozmowach z moimi koleżankami, że panie pielęgniarki, które pracują u dorosłych, mają bardzo mało czasu, żeby tego pacjenta wyszkolić. Są to przypadkowe spotkania, 10-15 minutowe, żeby pokazać, jak funkcjonuje glukometr, jak zmierzyć poziom cukru, jak podać insulinę, jak przygotować sobie posiłek. W oddziałach dla dorosłych nie ma dietetyków i tym też na ogół zajmują się panie pielęgniarki. Dlatego troszeczkę jestem zdziwiona. Mówimy dużo o potrzebie edukacji. Dlaczego w pediatrii można edukację zaakcentować i takie stanowisko wydzielić, a w klinice dla dorosłych nie?
Minister Zdrowia w 2011 r. wydał Rozporządzenie o nowych stanowiskach pracy w ochronie zdrowia, i jednym z nich jest stanowisko edukatora ds. diabetologii obsadzane przez pielęgniarki i położne. Mamy więc możliwości prowadzenia edukacji. Ale ze względu na to, że to świadczenie wymaga dużo czasu, a pielęgniarki w oddziale czy poradni mają szereg obowiązków, to edukacja jest realizowana "przy okazji" - bo trzeba pacjentowi przekazać najważniejsze sprawy w telegraficznym skrócie, w 5 minut. W krótkim czasie opowiedzieć wszystko. To nie jest korzystne dla pacjenta, bo z tej 5-minutowej edukacji nie wyniesie on tyle, ile powinien wynieść. Zapamięta z tego tylko jakąś część. Dlatego martwi mnie to, że edukacja w naszym kraju ciągle nie jest doceniania. Natomiast jest ona włączona jako element leczenia cukrzycy. Tak jak wtedy, gdy leczymy insuliną czy lekami, pacjent dokładnie musi wiedzieć, jak ten lek działa, tak samo edukacja jest lekiem, podobnie jak odżywianie. Mam nadzieję, że pacjenci doczekają się takiego komfortu, że będą mogli umówić się na edukację do pielęgniarki. Że znajdą swoją pielęgniarkę, edukatora i będą mogli w miarę potrzeb umówić się na taką wizytę.
Jerzy Magiera: Jest Pani Przewodniczącą Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii. Proszę powiedzieć, jakie cele sobie stawia organizacja, jakie macie zadania przed sobą?
Alicja Szewczyk: Organizacja funkcjonuje już 11 lat. Powstała, ponieważ pielęgniarki i dietetycy chcieli się skupić, żeby rozwijać się i uczyć, jak uczyć pacjentów. Główne nasze cele to przede wszystkim kształcenie personelu. Kształcimy pielęgniarki po to, żeby miały wiedzę i żeby tę wiedzę przekazywały pacjentom. Naszym celem jest więc promowanie pracy zespołowej i kształcenie pań pielęgniarek. Stowarzyszenie prowadzi także badania naukowe. Prowadzi też działalność w postaci konferencji. Współpracujemy z Europejską Fundacją Pielęgniarek Diabetologicznych, w której kongresie corocznie uczestniczymy (kongres FEND odbywa się bezpośrednio przed kongresem Europejskiego Towarzystwa Badań nad Cukrzycą). Przedstawiamy tam swoje doniesienia. W ubiegłym roku byliśmy zaproszeni przez Anne-Marie Felton, przewodniczącą Europejskiej Fundacji Pielęgniarek Diabetologicznych, do przedstawienia osiągnięć pielęgniarstwa diabetologicznego w Polsce. Pani Anne-Marie Felton dwa razy uczestniczyła w naszych konferencjach. Była zaskoczona, że w Polsce tak prężnie rozwija się pielęgniarstwo diabetologiczne. Ja cieszę się również z tego powodu, że stowarzyszenie we współpracy z Wydawnictwem Lekarskim PZWL przygotowuje materiały dydaktyczne dla pielęgniarek.
Jerzy Magiera: Właśnie o to chciałem zapytać. Przygotowujecie Państwo w organizacji Zalecenia w opiece pielęgniarskiej. Dla kogo są te zalecenia przeznaczone i co możemy w nich znaleźć?
Alicja Szewczyk: Gdy stowarzyszenie powstawało, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne miało już swoje zalecenia. W PFED powstał pomysł, żeby stworzyć bazę materiałów dydaktycznych dla pań pielęgniarek i żeby ujednolicić edukację pielęgniarką w Polsce. Pierwsze zalecenia powstały w 2006 r. Były tam cztery proste procedury opracowane po to, żeby w każdym szpitalu, w każdej poradni pielęgniarki mogły w poprawny sposób zmierzyć pacjentom poziom cukru, podać insulinę wstrzykiwaczem, zmienić wkłucie przy terapii osobistą pompą insulinową, odpowiednio przygotować pacjenta do badań diagnostycznych wymagających głodzenia. W kolejnych latach powstały dalsze i mamy w tej chwili osiem procedur. Procedury są uaktualniane w związku z tym, że diabetologia bardzo się rozwija, są też nowe wytyczne Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. My też, kierując się badaniami, w naszych procedurach zmieniamy pewne interwencje pielęgniarskie. W tym roku po raz pierwszy rekomendują nasze zalecenia konsultacji wojewódzcy w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego, konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa, konsultant krajowy w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego, jak też pan profesor Krzysztof Strojek, który jest konsultantem krajowym w dziedzinie diabetologii, i pan profesor Maciej Małecki, który jest prezesem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Czyli jak widzimy, jest praca zespołowa i akceptacja interwencji pielęgniarskich również w środowisku lekarskim. Zalecenia Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii i konsultantów krajowych w dziedzinach pielęgniarstwa są przewodnikiem dla każdej pielęgniarki w opiece nad pacjentem chorym na cukrzycę. Jednocześnie jest to przewodnik dla samego pacjenta, bo tak jak my, pielęgniarki, pokazujemy i wykonujemy te wszystkie interwencje medyczne i pielęgniarskie, tak pacjent w środowisku domowym w miarę możliwości zgodnie z tymi zaleceniami realizuje pomiar cukru i podanie insuliny czy przygotowuje się do różnych zabiegów wymagających głodzenia - a wcześniej o tym rozmawia i z pielęgniarką i lekarzem.
Zapraszam wszystkie panie pielęgniarki, które pracują nie tylko w diabetologii. To jest przewodnik dla każdej pielęgniarki i położnej. Pacjent z cukrzycą jest na każdym oddziale, na oddziale nefrologii, kardiologii, na oddziale okulistyki, chirurgii, ortopedii - wszędzie. Zdarzają się przecież różne urazy, wypadki, różne powikłania. Jedno z zaleceń mówi o tym, jakie informacje na temat przygotowania się do pójścia do szpitala do innego oddziału pielęgniarki diabetologiczne przekazują pacjentowi z cukrzycą: żeby zabrał ze sobą wszystkie najpotrzebniejsze rzeczy: glukometr, wstrzykiwacz, insulina, paski do glukometru, bo w danym oddziale, np. nefrologii, może tego nie być. Edukacja pielęgniarek diabetologicznych daje też odpowiednie przygotowanie pielęgniarkom z innych oddziałów, po to żeby i pacjentom, i pielęgniarkom było łatwiej.
Jerzy Magiera: Dziękujemy serdecznie za wszystkie informacje, życzymy powodzenia w działalności.
Alicja Szewczyk: Bardzo dziękuję. Zachęcam Państwa do korzystania z informacji publikowanych na bieżąco na naszej stronie internetowej www.pfed.org.pl, jak też z Facebooka. Umieszczamy tam informacje ważne dla pielęgniarek, położnych, dietetyków, dla całego środowiska, które zajmuje się edukacją pacjentów. Dziękuję bardzo.
Zapraszamy na nasz kanał na YouTube! Subskrybuj teraz!
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
